De 'komediant' Frans van Valderen

De echte liefde van Frans van Valderen lag dus niet in de kunsthandel, maar aan de andere zijde van de Parade: de Sint Jan. In het begin van deze eeuw bezochten velen de Sint-Jan. In 1927 was burgemeester Van Lanschot de grote stimulator van de stad. Hij nodigde 'heel Nederland' uit om 's-Hertogenbosch te komen bezoeken. Hij leidde hen persoonlijk rond. Dat kon hij vanzelfsprekend niet blijven doen. Daarom waren er genoeg Bossche jongens die de niet Bosschenaren - tegen betaling van een dubbeltje - alles over de erteman wilden vertellen. Van Lanschot wilde het beter regelen en vroeg aan Frans van Valderen of hij niet de officiële gids wilde worden. Zo gebeurde het. Al moesten de zoons van Van Valderen nog wel eens jongens wegjagen die zich als 'concurrent' aandienden.

Eens leidde hij een dominee rond met een groep meisjes. Bij de noorderportaal bevonden zich naast de heilige en bijbelse figuren twee profane figuren, weldoeners van de kerk: Maximiliaan van Oostenrijk en Philips de Schone. Deze twee waren als enigen geplaatst in een klein kapelletje. De dominee vroeg: „Jullie Roomsen hebben zoveel op met heiligen, kunt u mij nu verklaren hoe het komt, dat al de heiligenbeelden zomaar in regen en wind staan en deze twee wereldse vorsten wel beschut in een huisje?” Ad rem gaf Frans van Valderen ten antwoord: „Wel dominee, dat is zeer verklaarbaar. Heiligen zijn vrienden en dienaren van God, die kunnen met Gods hulp voor zichzelf zorgen; ze vragen hem een wonder en ze blijven droog, maar deze gewone stervelingen zouden er bij slecht weer bekaaid afkomen, daarom hebben ze hun een huisje gegeven!”

Het was ook een niet-katholieke vrouw die commentaar gaf op deze pracht en praal, die de Here volgens haar niet zo bedoeld had. Ze wees op het monument voor bisschop Masius, in steen levensgroot gebeiteld, knielend op een bidstoel waarop een crucifix staat. Haar commentaar: „Dat i nu echt iets voor de Roomsen, een grote Heilige en een kleine Heiland”. Frans van Valderen maakte haar erop attent dat de bisschop (geen heilige) zeer reëel was afgebeeld, natuurgetrouw en levensgroot, terwijl het crucifix op de bidstoel naar verhouding juist was voorgesteld. Nog was ze het er niet mee eens: „Ja, dat is ùw uitleg.”

Tot op zeer hoge leeftijd heeft Frans van Valderen Bosschenaren en vreemdelingen rondgeleid. Hij werd daarvoor door de gemeente in 1958 onderscheiden met de Jeroen Bosch-penning. Tien jaar later ontving hij van het kerkbestuur de legpenning van de Sint-Janskathedraal. Iedere rondleiding was voor hem een belevenis. Zijn uitgangspunt was: „een komediant bespeelt zijn gehoor. Dat doe ik ook.” Frans van Valderen woonde de laatste jaren van zijn leven in Sint-Michielsgestel. Daar overleed hij in 1979 op 91-jarige leeftijd.